Na Uniwersytecie Jagiellońskim powstała aplikacja, która ma wspierać podmioty gospodarcze i inne organizacje w podejmowaniu decyzji na podstawie analizy interesariuszy. Jednym z zastosowań narzędzia może być zwiększanie świadomości w zakresie formułowania celów zgodnych z ideą zrównoważonego rozwoju i praktyką odpowiedzialności społecznej (ESG). Narzędzie jest udostępniane bez opłat w ramach projektu badawczego.

Rozwiązanie o nazwie MISS® (z ang. Methodology of Identification of Strategic Stakeholders) ma uniwersalny charakter – może pomagać organizacjom o dowolnym profilu. Jego zadaniem jest pomoc w określeniu różnego rodzaju interesariuszy, zarówno wewnętrznych, jak i zewnętrznych, a następnie rozpoznanie ich ról i znaczenia. Wszystko po to, by móc dostosować strategię i działania pod kątem potrzeb oraz oczekiwań tych interesariuszy, którzy dla organizacji mają lub powinni mieć istotne znaczenie.

Aplikacja MISS® powstała w wyniku badań przedwdrożeniowych prowadzonych przez dr Annę Sławik z Instytutu Ekonomii, Finansów i Zarządzania Uniwersytetu Jagiellońskiego. Rozwiązanie bazuje na naukowej metodzie analizowania zmiennych w systemach.

MISS zaprojektowano tak, by w możliwie przystępny sposób przeprowadzać użytkowników przez proces określania interesariuszy. System opiera się na formularzach i przypomina badanie ankietowe. Po wprowadzeniu danych wejściowych i dokonaniu szeregu ocen przez użytkownika, w sposób automatyczny generowany jest raport z analizy, który może być źródłem wskazówek dla osób zarządzających. Wyniki analizy MISS®, np. wskazanie różnych grup interesariuszy i ich znaczenia, można odnieść do bieżących celów firmy i jej strategii. Daje to kilka istotnych korzyści, takich jak: lepsze zrozumienie otoczenia biznesowego organizacji, zidentyfikowanie źródeł ryzyka, możliwość skorygowania celów i strategii, dostęp do wielokontekstowych danych wspomagających procesy decyzyjne.

„System bazuje na założeniu, że żadna organizacja nie może sprostać potrzebom wszystkich swoich interesariuszy. Jest to niemożliwe ze względu na ograniczenia w dostępnych zasobach. Poza tym nie wszystkie potrzeby i nie wszystkie podmioty mają dla firmy takie samo znaczenie w danym czasie. Dlatego w myśl optymalizacji działań i budowania przewagi konkurencyjnej należy koncentrować się na tych interesariuszach, którzy są najważniejsi. Często jednak przedsiębiorstwom trudno jest określić, którzy z nich mogą być naprawdę istotni i w jakim stopniu mogą oni wpływać na osiąganie celów firmy. System pomaga wydobyć tę wiedzę i uporządkować ją, co wspiera podejmowanie właściwych decyzji na bardzo wielu polach” – wyjaśnia dr Anna Sławik z Wydziału Zarządzania UJ.

Aplikacja MISS® jest udostępniana bezpłatnie pod adresem https://miss.uj.edu.pl/pl/. Została w całości sfinansowana ze środków Uniwersytetu Jagiellońskiego, w tym Centrum Transferu Technologii CITTRU.

W przygotowaniu do ESG

Unia Europejska niebawem wdroży pakiet przepisów dotyczących odpowiedzialności społecznej, ładu korporacyjnego i troski o środowisko (ESG – z ang. Environmental, Social, Governance). W praktyce będzie to oznaczało nałożenie nowych obowiązków w zakresie sprawozdawczości pozafinansowej. Wprawdzie obowiązki będą w pierwszej kolejności dotyczyły największych podmiotów gospodarczych, lecz w sposób pośredni obejmą one również podmioty z sektora małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP). Dlaczego? Ponieważ duże podmioty, wdrażając ESG, będą wymagały od swoich partnerów i poddostawców wdrażania podobnych standardów. Można więc powiedzieć, że małe i średnie firmy w niedalekiej przyszłości zostaną objęte obowiązkami wynikającymi z ESG, w sytuacji gdy będą one uczestnikami łańcuchów dostaw dla dużych podmiotów. Tymczasem z prowadzonych w segmencie MŚP badań wynika, że tylko kilka procent z nich ma świadomość tego, czym jest ESG. Świadomość tych zagadnień jest bardzo niska.

„Ważne, by wśród przedsiębiorców rosła świadomość konsekwencji zapowiadanych zmian prawnych. Wiele przedsiębiorstw już niedługo faktycznie stanie wobec konieczności wdrożenia i praktycznego zastosowania narzędzi, które będą ich wspierały w dopełnieniu obowiązków wynikających z ESG. Umiejętność rozpoznawania interesariuszy, rozumienia ich oczekiwań i wpływu na deklarowane aspekty CSR czy ESG, będzie miało w tym kontekście kluczowe znaczenie. Aplikacja MISS® może okazać się przydatna również w tym obszarze” – mówi dr Anna Sławik.

Z punktu widzenia organizacji identyfikacja interesariuszy, zrozumienie ich ról i znaczenia dla firmy daje trzy istotne korzyści:

• podmiotom łatwiej jest wdrażać perspektywę interesariuszy w zarządzaniu, czyli uwzględnianie szerszego grona podmiotów z otoczenia zewnętrznego i wnętrza organizacji;
• łatwiej jest dostroić działania, decyzje i strategię pod kątem tego, co jest ważne dla kluczowych interesariuszy danej organizacji;
• systematyczna analiza interesariuszy wspiera sprawozdawczość pozafinansową, tak bardzo ważną w kontekście zapowiedzianych nowych pakietów regulacji dotyczących zrównoważonego rozwoju i społecznej odpowiedzialności biznesu (m.in. unijnych przepisów ESG).

Rzetelna analiza interesariuszy w powiązaniu z celami firmy pomaga sprawdzić oraz utrzymać zgodność działań organizacji z przyjętymi politykami CSR/ESG oraz regulacjami prawnymi. To istotne z punktu widzenia zarządzania ryzykiem, zarządzania projektami i zarządzania operacyjnego.

„Moje dotychczasowe badania nad identyfikacją interesariuszy w przedsiębiorstwach pokazują, że wykorzystanie w tym procesie metody MISS® daje jednak inne wyniki w stosunku do wcześniejszych, intuicyjnych wskazań dokonanych przez menedżerów. Różnice pojawiają się w wymiarze jakościowym i ilościowym. To oznacza, że w zarządzaniu, w szczególności tym aspirującym do odpowiedzialnego społecznie, warto weryfikować intuicyjne postrzeganie rzeczywistości” – mówi dr Anna Sławik i dodaje: „Ciekawe jest również to, że nawet w jednej organizacji występują istotne różnice w postrzeganiu interesariuszy i ich znaczenia przez menedżerów. Taka różnorodność może mieć korzystny wpływ na funkcjonowanie firmy.”

Bez adaptacji do ESG trudniej będzie otrzymać zewnętrznie finansowanie

Warto zwrócić uwagę, że już w niedalekiej przyszłości instytucje finansowe w ramach prowadzonych procedur analitycznych przed udzieleniem finansowania będą badały, czy udzielane środki zwrócą się biorąc pod uwagę istniejące ryzyka w obszarze ESG. W sytuacji gdy ryzyka te będą wysokie, podmioty nie będą mogły liczyć na finansowanie. W praktyce to oznacza, że zarządzanie odpowiedzialne społecznie, realizujące cele zrównoważonego rozwoju będzie jednym z elementów budowania przewagi konkurencyjnej. Po prostu takim podmiotom łatwiej będzie pozyskać dużych partnerów do współpracy oraz zdobyć finansowanie swojej działalności i realizowanych projektów.

„MISS® zachęca do podjęcia innej perspektywy w zarządzaniu organizacją czy projektem – perspektywy interesariuszy. Jest to umiejętność szerokiego patrzenia na środowisko, w którym organizacja funkcjonuje, na które wpływa oraz które oddziałuje na nią. Z drugiej strony, jest to umiejętność koncentrowania swoje uwagi i zasobów na tych podmiotach, które są kluczowe dla realizacji celów biznesowych i społecznych organizacji. Interesariuszami o strategicznym znaczeniu nie muszą być tylko klienci czy dostawcy kapitału. Gdy patrzymy na otoczenie w kategoriach długoterminowego i zrównoważonego tworzenia wartości, możemy dostrzec ludzi, organizacje czy instytucje, które mogą mieć duże, choć nieoczywiste, znaczenie dla firmy. Podmioty te mogą być dla przedsiębiorstwa zarówno źródłem szans, jak i ryzyk” – mówi dr Anna Sławik z Wydziału Zarządzania UJ.