W polskiej Służbie Więziennej tematyka prewencji suicydalnej jest istotnym zagadnieniem. Centralny Zarząd Służby Więziennej prowadzi ciągły monitoring prób samobójczych podejmowanych przez osoby pozbawione wolności w Polsce.
Wszczynane są inicjatywy w poszukiwaniu szkoleń z zakresu prewencji i interwencji wobec osób z wysokim ryzykiem samobójczym. Ze względu na wysoko specjalistyczne zagadnienie, niewiele jest publikacji z zakresu zjawiska samobójstw w więzieniach, zwłaszcza w polskich. Brak też przewodników w zakresie metod diagnozy, profilaktyki czy interwencji, dostosowanych do pracy z osobami w kryzysie samobójczym, przebywającymi w izolacji penitencjarnej. Obecnie jedynym dostępnym na rynku polskim poradnikiem skierowanych do funkcjonariuszy SW, dotyczącym zapobiegania samobójstwom w jednostkach penitencjarnych, jest przewodnik wydany przez Światową Organizację Zdrowia w 2003 roku, a zatem 20 lat temu. Od tego czasu wiedza w ww zakresie uległa poszerzeniu i warto uwzględnić te zmiany, opracowując przewodnik, który oparty będzie na aktualnych danych oraz badaniach naukowych.
Dane statystyczne wskazują, że na 10 tyś. osadzonych w Polsce w 2018 r. wskaźnik samobójstw wynosił 3,3. Dodatkowo ok. 45%–63% osadzonych (rozpiętość procentowa wynika z rozbieżności w źródłach), którzy popełnili samobójstwo, wykazywało różnego rodzaju objawy zwiększonego ryzyka samobójczego. Spośród osób, które w przeszłości próbowały odebrać sobie życie (jest to tzw. próba samobójcza), ponad 65% w kolejnych próbach stosowało skuteczniejsze metody (powieszenie, połknięcie ostrego przedmiotu lub przedawkowanie narkotyków) (Lizińczyk S., 2020).
Zespół z Uniwersytetu Jagiellońskiego pod kierownictwem dr Małgorzaty Piaseckiej otrzymał dofinansowanie na realizację projektu, którego efektem końcowym będzie pierwsza wersja przewodnika skierowanego do funkcjonariuszy SW. Celem publikacji ma być wsparcie w ograniczeniu zjawiska samobójstwa oraz prób popełnianych z zamiarem unicestwienia siebie wśród osób pozbawionych wolności.
Planowane są następujące kroki związane z końcowym etapem opracowania i wdrożenia przewodnika do użytku w polskim systemie penitencjarnym:
1. Merytoryczne oraz metodyczne opracowanie szczegółowych treści poszczególnych modułów przewodnika,
2. Dobór narzędzi (testów), które zostaną włączone do przewodnika,
3. Przygotowanie schematu badania procesu wdrażania przewodnia,
4. Konsultacje ze środowiskiem penitencjarnym,
5. Stworzenie pierwszej wersji przewodnika,
6. Opracowanie graficzne, stworzenie e-booka i wydanie przewodnika,
Przewodnik będzie w otwartym dostępie dla wszystkich potencjalnych osób zainteresowanych. Jego beneficjentem celowanym są funkcjonariusze SW zaangażowani w bezpośrednią pracę z osobami osadzonymi w jednostkach penitencjarnych. Jednak widzimy także potencjał przewodnika w wykorzystaniu także przez inne grupy zawodowe, w tym policję.
Autor: Marcin Kącki
