Dr Łukasz Hajduk z Instytutu Pedagogiki UJ zastanawia się w swoich rozważaniach kogo polskiej kulturze dzisiaj potrzeba- działacza czy animatora.

A dlaczego nie dzień animatora kultury? Słownik języka polskiego definiuje „działacza” jako człowieka szczególnie aktywnego w organizacji lub w jakiejś dziedzinie życia¹. Idąc tym tropem, „działacz kultury” to ktoś szczególnie aktywny w obszarze kultury. Z kolei Wielki słownik języka polskiego mówi o bardzo aktywnym członku jakiejś organizacji lub ruchu społecznego². Przeszukując zaś synonimy, znajdziemy aż kilka grup znaczeniowych. W grupie odnoszącej się do osoby oddanej jakieś idei synonimem słowa działacz są: agitator, apologeta, apologetyk, eksponent, głosiciel, guru, herold, ideolog, krzewiciel, nauczyciel, orędownik, pionier, popularyzator, pretorianin, propagandysta, propagandzista, propagator, protagonista, rzecznik, siewca, stronnik, szermierz, szerzyciel, trybun, tuba, zwolennik³. Działacz kultury to zatem na pewno ktoś, kto szeroko pojętą kulturę wszem i wobec głosi (jak tuba). Działacz kultury to taki krzewiciel, rzecznik… a może szerzyciel kultury. Działacz mówi, że kultura jest ważna i podsuwa nam pod nos różne łakome kąski ze świata kultury. Działacz jest osobą szczególnie aktywną w tym co robi, jest głosicielem kultury, nauczycielem kulturalnego życia, siewcą, który ziarenka kultury zasiewa na niwie lokalnych społeczności. Kim zatem jest animator? Można sięgnąć do klasycznego tłumaczenia odwołującego się do łacińskiego słowa animo – ożywiać, tchnąć życie w coś. Leon Dyczewski zauważa, że animatorem kultury „jest ten, kto dopełnia wiedzę, doświadczenia życiowe oraz przeżycia ludzi, z którymi wchodzi w kontakt, rozbudza ich zainteresowania, ukazuje nowe ideały i wzory życia, prowadzi dialog nad możliwościami i sposobami rozsądnego zaspokajania ujawnionych i jeszcze ukrytych potrzeb kulturalnych…"⁴ Animator nie tyle działa, co do tego działania pobudza. Nie jest „tubą” głoszącą, że kultura jest ważna, tylko metodycznie wzbudza w ludziach chęć bycia w kulturze oraz – co najważniejsze – współtworzenia tej kultury. Wreszcie animator, trochę jak akuszerka, wydobywa z innych nowe potencjały, wzbudza tęsknotę do życia pasją. Może więc, z okazji kolejnego Dnia Działacza Kultury, warto pomyśleć ilu w naszym pełnym kultury kraju działaczy, a ilu animatorów? I czego tak naprawdę potrzebujemy, animatorów czy działaczy kultury? Wszystkiego dobrego z okazji tego dnia… nieważne, z którą grupą się utożsamiacie.   

 

^{dr Łukasz Hajduk, Instytut Pedagogiki UJ}

Żródła

1. https://sjp.pwn.pl/slowniki/dzia%C5%82acz.html, dane na 27.05.2022
2. https://wsjp.pl/haslo/podglad/27767/dzialacz, dane na 27.05.2022
3. https://synonim.net/synonim/dzia%C5%82acz, dane na 27.05.2022
4. L. Dyczewski, Kultura polska w procesie przemian, Lublin 1993, s. 209.