Zabytki oraz przedmioty zabytkowe są ważnym elementem naszej historii i świadectwem przeszłych pokoleń. Jednak do części z nich dostęp jest mocno utrudniony, są w szczątkowej formie lub nie jest możliwe prezentowanie ich w szeroko dostępnym miejscu. W takich sytuacjach z pomocą przychodzą nowe technologie.

Jedną z nich jest aplikacja mobilna „Karpackie Epizody Wielkiej Wojny”, stworzona przez zespół dra Marcina Czarnowicza z Instytutu Archeologii UJ,  który od ponad 5 lat prowadzi badania archeologiczne oraz badania historyczne w okolicy Komańczy na Podkarpaciu. Badania te mają za zadanie przywrócenie pamięci o wydarzeniach z okresu Wielkiej Wojny, głównie walk, które toczyły się o przełęcze Karpackie na początku 1915 roku.

Aplikacja „Karpackie Epizody Wielkiej Wojny” ma ułatwić dotarcie do miejsc, które często zostały utracone w krajobrazie: porośnięte bujnie przez roślinność bądź też zachowały się w szczątkowej formie. Turysta, przemierzający wyznaczone szlaki w Rezerwatach Przyrody dzięki aplikacji prowadzony będzie przez kolejne punkty na wirtualnej mapie, w których otrzyma informacje o wydarzeniach jakie miały tam miejsce. Oprócz informacji w formie tekstu, użytkownik otrzyma też duży zbiór materiałów zdjęciowych, filmowych oraz nagrań dźwiękowych. Jednak to, co czyni aplikację wyjątkową, to przede wszystkim realistyczne modele 3D, które poprzez wykorzystanie technologii rzeczywistości rozszerzonej (AR), użytkownik będzie mógł ulokować w otaczającym go świecie. Dzięki temu eksploatator będzie mógł obejrzeć model w trójwymiarowej rzeczywistości i poznać każdy jego szczegół. Do pracy nad aplikacją zostali zaproszeni najlepsi specjaliści: naukowcy z Wydziału Historycznego UJ, graficy komputerowi, osoby odpowiedzialne za tworzenie modeli 3D oraz programiści.

Inną niezwykle trudną pracą jest obrazowanie eksponatów archeologicznych. Ze względu na unikatowość i wartość badanych obiektów oraz fakt, że nie można ingerować w ich strukturę jest ona dość skomplikowana. Mikrotomografia komputerowa (micro-CT) to nieinwazyjna technika badawcza, która dzięki użyciu promieniowania rentgenowskiego pozwala w sposób niedestrukcyjny zobrazować trójwymiarowe struktury wewnętrzne badanego obiektu.

W Zakładzie Fizyki Medycznej na Wydziale Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej UJ naukowcy w Laboratorium Mikrotomografii Komputerowej  wykorzystują micro-CT do szeregu badań biomedycznych i materiałowych ze szczególnym uwzględnieniem badań archeologicznych i antropologicznych. Technika micro-CT pozwala uzyskać precyzję na poziomie nawet 1 μm. Możliwe jest dokonywanie wirtualnych cięć, rekonstrukcje porowatości, kanałów i wewnętrznych przestrzeni. Wysoka zdolność rozdzielcza pozwala na uzyskanie wysokiej precyzji danych morfometrycznych na podstawie stworzonego modelu 3D. Stworzony model może posłużyć do wizualizacji i druku 3D.

^{Autorzy: Katarzyna Małek-Ziętek i Marcin Kącki}